Çevrimdışı
Adem Helvacı
Süper Üye
- 17 Şub 2017
- 24,294
- 51
Herkese Merhabalar;
Malumunuz büyük R410 çılgınlığında son 5 seneye girdik zira Avrupa’da 2025 yılından itibaren, yeni cihazlar için 3 kg’dan daha az soğutucu akışkan içeren tekli split klimalarda R410A kullanımı yasaklanacaktır. Kullandığımız ev tipi klimalarda ise genel oranda 1.2kg - 2.5kg arası (BTU ya göre değişir) akışkan kullanıldığı düşünülürse bu kararın bizlerin hepsini kapsayacağı da aşikar durumdadır.
Buradan ister istemez Donanımhaber dönemlerinde çok çok büyük tartışmalar yaşanan günlere atıfta bulunmak istediğimi de belirtmek isterim. O dönemin ve hatta şu an halen orada cirit atan bazı satıcı sahtekarların insanlara mal satma kaygısı ile paylaştıkları bilgilerin aksine ben ısrarla, Günümüz koşullarında hiç bir teknolojiye ''Veririm büyük paraları, Alırım en baba markayı ve 20 yıl kullanırım'' mantığının artık olmadığını defaatle dile getiriyordum ki bu da buna oldukça güzel bir örnek oldu zira o tartışmalarda ben ''Yahu ne biliyorsunuz 5 yıl sonra aynı teknolojinin devam edeceğini'' der dururdum.
Neyse konumuza geri dönelim biz.
Nedir bu R32?
R32, düşük yanıcı soğutucu akışkanlar kategorisine (ISO 817 standardında Sınıf 2L) girdiğinden birçok klima ve ısı pompası uygulamasında güvenle kullanılabilir bir soğutucu akışkandır. Buna paralel eski sistemde olduğu gibi lakayit klimacıları hazetmeyen bir gaz abimizdir. Ağzında sigara ile gaz şarjı yapmak isteyen ve yapılan binlerce uyarıya aldırmayan denetimsiz, disiplinsiz klimacıların korkulu rüyasıdır R32.
Aşağıdaki vieoda örneği görülebileceği üzere benim bazen ''Sokak tamircisi'' diye tabir ettiğim kardeşlerimizin sitemleri bana ulaşıyor olsa da, Videoda görülen dükkan ve yaşanan olay örtüştürüldüğünde ne demek istediğimin de anlaşılabileceğini umut ediyorum.
İşlemin yapıldığı an ve alana ÖZEL havalandırma yapılması gereken bir gaz tipinden bahsediyoruz burada.
20-30 m2 dükkanlarda sadece 4 duvardan ibaret alanlarda, yerlerde veya derme çatma tezgahlarda hizmet verilen bu işletmelerde R32 gaz kullanımına dair ne bir özel uygulama/alan ve ne de buna özel bir bilgi birikimi olmadığı aşikar durumdadır.
Peki R32 yi R410 dan ayıran temel detaylar nelerdir?
R32 için kurulum ve servis metotları R410A ile oldukça benzerdir.
R32 ve R410A’nın çalışma basınçları da benzerdir (Tasarım Basıncı R410A: 4.15 MPa, R32: 4.29 MPa)
R32 hem sıvı hem de gaz fazında şarj edilebildiğinden kullanımı daha kolaydır (Bu, R410A için geçerli değildir çünkü R410A’nın her zaman sıvı fazda şarj edilmesi gerekir. Gaz fazında R410A eklenmesi soğutucu akışkanın bileşim oranının değişmesine bu da istenen çalışma koşullarının elde edilememesine neden olur).
Cihaz üreticilerinin ve soğutucu akışkan tüpü üreticilerinin güvenlik talimatlarına, kesinlikle uyulmalıdır.
Cihazlar için bu talimatlar R410A’nın talimatları ile benzerdir (havalandırma gerekli, sigara içilmez, vb.).
R410 gazda olduğu gibi R32 de yine borulama mesafesine göre ilave gaz uygulaması mevcutmudur?
Evet R32 gaz tipinde de yine, borulama mesafesine göre gaz şarjı g/mt şeklinde yapılmalıdır.
Örneğin;
Boru uzunluğu toplam 12 mt olan 9K R32 modelinde ilave boru uzunluğu 7 metredir. Bu sebeple, ilave R32 şarj miktarı= 7(mt) x 15(g/mt) den 105 (g) olacaktır.
R32’li bir cihazın kurulumu ve servisi aşamasında yeni aletlere ihtiyacımız var mı?
Manifoldların, kaçak dedektörlerinin ve geri kazanma ünitelerinin R32 kullanımına uygun olduğunu kontrol etmek özellikle önemlidir. Piyasada hem R32 hem de R410A için izin verilmiş ve uygun olan aletler mevcuttur. Eğer şüphede kalınıyor ise bu aletlerin tedarikçisi ile iletişime geçilmelidir. R32’nin geri kazanımı için onaylanmış R32 geri kazanım tüpüne ihtiyaç vardır. Şarj hortumu, terazi, tork anahtarı, havşa açma aleti, boru bükücü diğer kurulum aletleri aynıdır ve R410A kurulum aletleri kullanılabilir. Fakat vakum pompası için güvenlik gereği özel kıvılcımsız R32 vakum pompalarının kullanılması zorunludur.
Kurulumdan Önce Alınması Gereken Güvenlik Önlemleri:
1. Soğutma devresinde çalışan veya devre alanlarına giren kişiler, sektörde tanınan değerlendirme teknik özelliklerine göre soğutucularla güvenli şekilde çalışma uzmanlıklarını gösteren, sektör akrediteli değerlendirme yetkilisinden alınmış geçerli bir sertifikaya sahip olmalıdır.
2. Kurulum sırasında klimanın yanında yanıcı bir cihaz olmamalı, kurulum yapılan alanda sigara içilmemelidir
3. Klimayı açık alevlere maruz kalacak olan bölgelere kurmayın (Elektrikle çalışan ısıtıcılar)
4. Boru hattı montajı minimum uzunlukta tutulmalı, borular fiziksel olarak hasar alabilecek durumlardan korunmalı ve havalandırılabilecek yerlere montajı yapılmalıdır.
5. Mekanik konnektörler ve bağlantı elemanları tamir ve bakım işlemleri için erişebilir noktada olmalıdır.
6. Soğutucu akışkan vanaları açıldıktan sonra, kaçak kontrolü yapılmalı ve kaçak tespiti yapılır ise sızdırmazlık sağlanmalıdır.
7. Cihaz üzerindeki uyarı etiketleri okunaklı ve görünür olmalıdır. Aksi durumda olan etiketler düzeltilmelidir.
8. Cihazın kurulduğu bölgeler korozyona maruz kalacak yerler olmamalı, dış ortamda kalan borular korozyona karşı izole edilmelidir.
9. Sistemde gaz ve benzer işlemleri yaparken cihazın yakınında çıplan kablo bağlantıları olmamalı, ark oluşturabilecek cihazlar ve yanmaya sebep olabilecek tüm cihazlar ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
10. Kıvılcım oluşma durumunu engellemek için kondansatörler üzerindeki yük boşaltılmalıdır.
11. R32 gazı diğer gazlar ile karıştırılamaz, yanıcı bir gaz olduğu için kati suretle muhakkak vakum işlemi yapılmalıdır.
12. Ürüne sıcak işlem yapılacaksa (kaynaklı işlemler) bölgede uygun bir yangın söndürme aleti bulundurulmalıdır. (tozlu ya da CO2 li yangın söndürme aletleri)
Gaz kaçağı tespit etme yöntemleri
Dedektörün potansiyel ateşleme kaynağı (örneğin halojenür asetilen lambası) olmadığından ve kullanılan soğutucu için uygun olduğundan emin olun.
Sızıntı tespit ekipmanı soğutucu LFL yüzdesine ayarlanmalı (R32 için LFL %13'tür) ve kullanılan soğutucuya göre kalibre edilerek ve uygun gaz oranı (maksimum %25) onaylanmalıdır.
Sızıntı tespit sıvıları çoğu soğutucu için uygundur ancak klorür soğutucuyla reaksiyona girebildiğinden ve bakır boru tesisatında korozyona neden olabildiğinden klorür içeren deterjanların kullanılmasından sakınılmalıdır.
Sızıntıdan şüphelenilirse tüm açık alevler kaldırılmalıdır/söndürülmelidir.
Lehimleme gerektiren bir soğutucu sızıntısı bulunursa tüm soğutucunun sistemden kurtarılması veya sızıntıdan uzakta sistem kısmında izole edilmesi (kapatma valfleriyle) gerekir.
Oksijensiz nitrojen (OFN) lehimleme işlemi öncesinde ve esnasında sistem boşaltılmalıdır.
Onarım yapıldıktan sonra kesinlikle vakumlama yapılmalı ve etiket üzerinde belirtilen gaz miktarı doğrultusunda gaz şarjı yapılmalıdır.
Bu işlem esnasında ilave borulama mesafeleri göz önünde bulundurulmalı ve gerekir ise ilave gaz şarjı yapılmalıdır.
Sökme ve tahliye
Onarım yapmak veya başka bir amaçla soğutma devresine girerken geleneksel prosedürler kullanılmalıdır.
Ancak yanabilirlik önemli olduğundan en iyi uygulamanın takip edilmesi önemlidir.
Aşağıdaki prosedüre sadık kalınmalıdır:
Soğutucuyu temizleyin;
Devreyi asal gazla temizleyin (Saf Azot);
Tahliye edin;
Devreyi tekrar asal gazla temizleyin (Saf Azot);
Keserek veya lehimle devreyi açın.
Soğutucu dolumu doğru kurtarma silindirlerine kurtarılmalıdır. Üniteyi güvenli hale getirmek için sistem Azot ile “yıkanmalıdır”. Bu işlemin birkaç defa tekrarlanması gerekebilir. Sıkıştırılmış hava veya oksijen bu görev için kullanılmamalıdır. Çalışma basıncına ulaşıncaya kadar sistemdeki vakumu Azot ile kaldırarak ve doldurmaya devam edip ardından havaya salarak ve son olarak vakumu düşürerek yıkama sağlanmalıdır. Bu işlem, sistemde soğutucu kalmayıncaya kadar tekrarlanmalıdır. Son Azot dolumu kullanıldığında çalışmanın gerçekleşmesi için sistem, atmosfer basıncına düşürülmelidir. Bu çalışma, boru tesisatında lehimleme işlemleri yapılıyorsa kesinlikle zorunludur. Vakum pompası çıkışının herhangi bir ateşleme kaynağına yakın olmadığından ve havalandırma olduğundan emin olun.
Sızıntı sonrası deliği tamir etmek için kaynak yapılacaksa, kaynak noktasına 3 metre mesafeye kadar mutlaka yangın söndürücü bulundurulmalıdır. Ayrıca ortam havalandırılmalıdır.
Yukarıda çok ciddi bir çalışma ile ele alınmış olan R32 gaz yönetmeliğine harfiyen uyulması kaçınılmaz zorunluluktur. Evlerimizdeki buzdolaplarında bulunan R600 gazı nasıl ki bütan içerikli ve harlayıcı, patyalıcı özelliğe sahip ise bu da aynı şekilde ve daha tehlikelidir lakin aradaki fark, klima kompresörlerinde hem gaz miktarının hem de sıkıştırm aoranının çok çok daha yüksek olmasıdır. Bu nedenle DİKKAT faktörü 5 kat daha yüksek olmalıdır.
R600 ile R134 gaz arasındaki farkı bir hatırlayalım isterseniz.
Buradaki örneklerden hareketle, R600 burada nasıl tehlike arz eden bir durumda ise, R32 servis hizmetleri söz konusu olduğunda 5 katı daha tehlikelidir.
Peki O halde R32 için NEDİR sorusuna cevap olarak yukarıdaki tüm satırları verebiliyorsak, NE DEĞİLDİR sorusuna cevaben ne diyebiliriz.
R32 oyuncak değildir!!
Malumunuz büyük R410 çılgınlığında son 5 seneye girdik zira Avrupa’da 2025 yılından itibaren, yeni cihazlar için 3 kg’dan daha az soğutucu akışkan içeren tekli split klimalarda R410A kullanımı yasaklanacaktır. Kullandığımız ev tipi klimalarda ise genel oranda 1.2kg - 2.5kg arası (BTU ya göre değişir) akışkan kullanıldığı düşünülürse bu kararın bizlerin hepsini kapsayacağı da aşikar durumdadır.
Buradan ister istemez Donanımhaber dönemlerinde çok çok büyük tartışmalar yaşanan günlere atıfta bulunmak istediğimi de belirtmek isterim. O dönemin ve hatta şu an halen orada cirit atan bazı satıcı sahtekarların insanlara mal satma kaygısı ile paylaştıkları bilgilerin aksine ben ısrarla, Günümüz koşullarında hiç bir teknolojiye ''Veririm büyük paraları, Alırım en baba markayı ve 20 yıl kullanırım'' mantığının artık olmadığını defaatle dile getiriyordum ki bu da buna oldukça güzel bir örnek oldu zira o tartışmalarda ben ''Yahu ne biliyorsunuz 5 yıl sonra aynı teknolojinin devam edeceğini'' der dururdum.
Neyse konumuza geri dönelim biz.
Nedir bu R32?
R32, düşük yanıcı soğutucu akışkanlar kategorisine (ISO 817 standardında Sınıf 2L) girdiğinden birçok klima ve ısı pompası uygulamasında güvenle kullanılabilir bir soğutucu akışkandır. Buna paralel eski sistemde olduğu gibi lakayit klimacıları hazetmeyen bir gaz abimizdir. Ağzında sigara ile gaz şarjı yapmak isteyen ve yapılan binlerce uyarıya aldırmayan denetimsiz, disiplinsiz klimacıların korkulu rüyasıdır R32.
Aşağıdaki vieoda örneği görülebileceği üzere benim bazen ''Sokak tamircisi'' diye tabir ettiğim kardeşlerimizin sitemleri bana ulaşıyor olsa da, Videoda görülen dükkan ve yaşanan olay örtüştürüldüğünde ne demek istediğimin de anlaşılabileceğini umut ediyorum.
İşlemin yapıldığı an ve alana ÖZEL havalandırma yapılması gereken bir gaz tipinden bahsediyoruz burada.
20-30 m2 dükkanlarda sadece 4 duvardan ibaret alanlarda, yerlerde veya derme çatma tezgahlarda hizmet verilen bu işletmelerde R32 gaz kullanımına dair ne bir özel uygulama/alan ve ne de buna özel bir bilgi birikimi olmadığı aşikar durumdadır.
Peki R32 yi R410 dan ayıran temel detaylar nelerdir?
R32 için kurulum ve servis metotları R410A ile oldukça benzerdir.
R32 ve R410A’nın çalışma basınçları da benzerdir (Tasarım Basıncı R410A: 4.15 MPa, R32: 4.29 MPa)
R32 hem sıvı hem de gaz fazında şarj edilebildiğinden kullanımı daha kolaydır (Bu, R410A için geçerli değildir çünkü R410A’nın her zaman sıvı fazda şarj edilmesi gerekir. Gaz fazında R410A eklenmesi soğutucu akışkanın bileşim oranının değişmesine bu da istenen çalışma koşullarının elde edilememesine neden olur).
Cihaz üreticilerinin ve soğutucu akışkan tüpü üreticilerinin güvenlik talimatlarına, kesinlikle uyulmalıdır.
Cihazlar için bu talimatlar R410A’nın talimatları ile benzerdir (havalandırma gerekli, sigara içilmez, vb.).
R410 gazda olduğu gibi R32 de yine borulama mesafesine göre ilave gaz uygulaması mevcutmudur?
Evet R32 gaz tipinde de yine, borulama mesafesine göre gaz şarjı g/mt şeklinde yapılmalıdır.
Örneğin;
Boru uzunluğu toplam 12 mt olan 9K R32 modelinde ilave boru uzunluğu 7 metredir. Bu sebeple, ilave R32 şarj miktarı= 7(mt) x 15(g/mt) den 105 (g) olacaktır.
R32’li bir cihazın kurulumu ve servisi aşamasında yeni aletlere ihtiyacımız var mı?
Manifoldların, kaçak dedektörlerinin ve geri kazanma ünitelerinin R32 kullanımına uygun olduğunu kontrol etmek özellikle önemlidir. Piyasada hem R32 hem de R410A için izin verilmiş ve uygun olan aletler mevcuttur. Eğer şüphede kalınıyor ise bu aletlerin tedarikçisi ile iletişime geçilmelidir. R32’nin geri kazanımı için onaylanmış R32 geri kazanım tüpüne ihtiyaç vardır. Şarj hortumu, terazi, tork anahtarı, havşa açma aleti, boru bükücü diğer kurulum aletleri aynıdır ve R410A kurulum aletleri kullanılabilir. Fakat vakum pompası için güvenlik gereği özel kıvılcımsız R32 vakum pompalarının kullanılması zorunludur.
Kurulumdan Önce Alınması Gereken Güvenlik Önlemleri:
1. Soğutma devresinde çalışan veya devre alanlarına giren kişiler, sektörde tanınan değerlendirme teknik özelliklerine göre soğutucularla güvenli şekilde çalışma uzmanlıklarını gösteren, sektör akrediteli değerlendirme yetkilisinden alınmış geçerli bir sertifikaya sahip olmalıdır.
2. Kurulum sırasında klimanın yanında yanıcı bir cihaz olmamalı, kurulum yapılan alanda sigara içilmemelidir
3. Klimayı açık alevlere maruz kalacak olan bölgelere kurmayın (Elektrikle çalışan ısıtıcılar)
4. Boru hattı montajı minimum uzunlukta tutulmalı, borular fiziksel olarak hasar alabilecek durumlardan korunmalı ve havalandırılabilecek yerlere montajı yapılmalıdır.
5. Mekanik konnektörler ve bağlantı elemanları tamir ve bakım işlemleri için erişebilir noktada olmalıdır.
6. Soğutucu akışkan vanaları açıldıktan sonra, kaçak kontrolü yapılmalı ve kaçak tespiti yapılır ise sızdırmazlık sağlanmalıdır.
7. Cihaz üzerindeki uyarı etiketleri okunaklı ve görünür olmalıdır. Aksi durumda olan etiketler düzeltilmelidir.
8. Cihazın kurulduğu bölgeler korozyona maruz kalacak yerler olmamalı, dış ortamda kalan borular korozyona karşı izole edilmelidir.
9. Sistemde gaz ve benzer işlemleri yaparken cihazın yakınında çıplan kablo bağlantıları olmamalı, ark oluşturabilecek cihazlar ve yanmaya sebep olabilecek tüm cihazlar ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
10. Kıvılcım oluşma durumunu engellemek için kondansatörler üzerindeki yük boşaltılmalıdır.
11. R32 gazı diğer gazlar ile karıştırılamaz, yanıcı bir gaz olduğu için kati suretle muhakkak vakum işlemi yapılmalıdır.
12. Ürüne sıcak işlem yapılacaksa (kaynaklı işlemler) bölgede uygun bir yangın söndürme aleti bulundurulmalıdır. (tozlu ya da CO2 li yangın söndürme aletleri)
Gaz kaçağı tespit etme yöntemleri
Dedektörün potansiyel ateşleme kaynağı (örneğin halojenür asetilen lambası) olmadığından ve kullanılan soğutucu için uygun olduğundan emin olun.
Sızıntı tespit ekipmanı soğutucu LFL yüzdesine ayarlanmalı (R32 için LFL %13'tür) ve kullanılan soğutucuya göre kalibre edilerek ve uygun gaz oranı (maksimum %25) onaylanmalıdır.
Sızıntı tespit sıvıları çoğu soğutucu için uygundur ancak klorür soğutucuyla reaksiyona girebildiğinden ve bakır boru tesisatında korozyona neden olabildiğinden klorür içeren deterjanların kullanılmasından sakınılmalıdır.
Sızıntıdan şüphelenilirse tüm açık alevler kaldırılmalıdır/söndürülmelidir.
Lehimleme gerektiren bir soğutucu sızıntısı bulunursa tüm soğutucunun sistemden kurtarılması veya sızıntıdan uzakta sistem kısmında izole edilmesi (kapatma valfleriyle) gerekir.
Oksijensiz nitrojen (OFN) lehimleme işlemi öncesinde ve esnasında sistem boşaltılmalıdır.
Onarım yapıldıktan sonra kesinlikle vakumlama yapılmalı ve etiket üzerinde belirtilen gaz miktarı doğrultusunda gaz şarjı yapılmalıdır.
Bu işlem esnasında ilave borulama mesafeleri göz önünde bulundurulmalı ve gerekir ise ilave gaz şarjı yapılmalıdır.
Sökme ve tahliye
Onarım yapmak veya başka bir amaçla soğutma devresine girerken geleneksel prosedürler kullanılmalıdır.
Ancak yanabilirlik önemli olduğundan en iyi uygulamanın takip edilmesi önemlidir.
Aşağıdaki prosedüre sadık kalınmalıdır:
Soğutucuyu temizleyin;
Devreyi asal gazla temizleyin (Saf Azot);
Tahliye edin;
Devreyi tekrar asal gazla temizleyin (Saf Azot);
Keserek veya lehimle devreyi açın.
Soğutucu dolumu doğru kurtarma silindirlerine kurtarılmalıdır. Üniteyi güvenli hale getirmek için sistem Azot ile “yıkanmalıdır”. Bu işlemin birkaç defa tekrarlanması gerekebilir. Sıkıştırılmış hava veya oksijen bu görev için kullanılmamalıdır. Çalışma basıncına ulaşıncaya kadar sistemdeki vakumu Azot ile kaldırarak ve doldurmaya devam edip ardından havaya salarak ve son olarak vakumu düşürerek yıkama sağlanmalıdır. Bu işlem, sistemde soğutucu kalmayıncaya kadar tekrarlanmalıdır. Son Azot dolumu kullanıldığında çalışmanın gerçekleşmesi için sistem, atmosfer basıncına düşürülmelidir. Bu çalışma, boru tesisatında lehimleme işlemleri yapılıyorsa kesinlikle zorunludur. Vakum pompası çıkışının herhangi bir ateşleme kaynağına yakın olmadığından ve havalandırma olduğundan emin olun.
Sızıntı sonrası deliği tamir etmek için kaynak yapılacaksa, kaynak noktasına 3 metre mesafeye kadar mutlaka yangın söndürücü bulundurulmalıdır. Ayrıca ortam havalandırılmalıdır.
Yukarıda çok ciddi bir çalışma ile ele alınmış olan R32 gaz yönetmeliğine harfiyen uyulması kaçınılmaz zorunluluktur. Evlerimizdeki buzdolaplarında bulunan R600 gazı nasıl ki bütan içerikli ve harlayıcı, patyalıcı özelliğe sahip ise bu da aynı şekilde ve daha tehlikelidir lakin aradaki fark, klima kompresörlerinde hem gaz miktarının hem de sıkıştırm aoranının çok çok daha yüksek olmasıdır. Bu nedenle DİKKAT faktörü 5 kat daha yüksek olmalıdır.
R600 ile R134 gaz arasındaki farkı bir hatırlayalım isterseniz.
Buradaki örneklerden hareketle, R600 burada nasıl tehlike arz eden bir durumda ise, R32 servis hizmetleri söz konusu olduğunda 5 katı daha tehlikelidir.
Peki O halde R32 için NEDİR sorusuna cevap olarak yukarıdaki tüm satırları verebiliyorsak, NE DEĞİLDİR sorusuna cevaben ne diyebiliriz.
R32 oyuncak değildir!!
